استدلالی عقلی در مورد محدوده علم امام

تا به حال در مورد این موضوع فکر کرده‌اید؟

امام زمان علیه السلام، هر لحظه ناظر ما هستند. هر جا برویم، هر کاری بکنیم، هر چیزی ببینیم و…

اما آیا واقعاً حقیقت دارد؟ چگونه ممکن است؟ چه دلیلی وجود دارد؟

بسیار جالب است که شبیه این سؤل بیش از هزار سال پیش برای یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام مطرح بود. او که خود را تابع امامش می‌دانست، نگذاشت چنین شبهه‌ای اعتقاداتش را سست کند و لذا در پی گرفتن پاسخ نزد امامش رفت و عرض کرد:

جُعِلْتُ فِدَاکَ فَهَلْ‏ یَرَى‏ الْإِمَامُ‏ مَا بَیْنَ‏ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِب‏؟

فدایتان بشوم! آیا امام مشرق و مغرب عالم را می‌بیند؟

امام صادق علیه السلام در پاسخ به او می‌فرمایند:

فَکَیْفَ یَکُونُ حُجَّةَ اللَّهِ عَلَى مَا بَیْنَ قُطْرَیْهَا وَ هُوَ لَا یَرَاهُمْ وَ لَا یَحْکُمُ فِیهِم‏؟

چگونه بر اهل شرق و غرب حجت باشد در حالی که آن‌ها را نمی‌بیند؟

[البته این روایت طولانی‌ست و نکات بسیار ارزنده دیگری هم دارد.]

پاسخ کاملاً عقلی‌ست. اگر امام، امام است، اگر قرار است امامتش برای همه مردم حتی همه مخلوقات باشد، بدون تردید وسائل و ابزار لازم برای این امامت هم از جانب خداوند متعال در اختیار او قرار می‌گیرد.

«علم»، یکی از این ابزار و وسائل است. یک مخلوق تنها وقتی می‌تواند بر سایر مخلوقات امام باشد، که بداند آن سایر مخلوقات چیستند، کجا هستند و چه می‌کنند.

 

منبع: کامل الزیارات (نسخه موجود در نرم افزار نور 3.5)، ص328.

 

نکات اضافی:

در این نوشته، به جز محور اصلی بحث، 2 نکته‌ی دیگر هم قابل برداشت بود. آن دو نکته‌ی مهم چه بودند؟

1ـ این صحابه امام صادق علیه السلام، در پی پاسخ به سؤال اعتقادی خودش بود. همان طور که گفتم برای دریافت پاسخ صحیح آن هم به سراغ امام خودش رفت؛ نه کس دیگری. 

2ـ ادب این شخص را در هنگام پرسش نگاه کنید. ببینید چگونه سخنش را آغاز می کند.